بیشتر افراد میانسالی که فعالیت‌های شدید و پرفشار انجام می‌دهند به دیسک کمر خفیف مبتلا می‌شوند. با این که این عارضه در بعضی موارد بسیار دردناک است؛ اما بیشتر مردم پس از چند هفته یا چند ماه با استفاده از روش‌های درمانی غیر جراحی آن را درمان می‌کنند. این عارضه اگر زود شناسایی شود، خیلی راحت‌تر برطرف می‌شود. البته اگر دیسک کمر شما به درمان مقاوم باشد، ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. در این مطلب در مورد دیسک کمر خفیف، علائم و درمان آن صحبت می‌کنیم. لطفا تا انتها همراه ما باشید.
درد دیسک کمر خفیف چگونه است؟
درد دیسک کمر خفیف از نوع دردهای سیاتیکی است که در ناحیه کمر و در انتهای هر دو پا حس می‌شود. در بروز این دیسک، عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند که مهم‌ترین آن‌ها بالارفتن سن، اعمال فشار بیش از حد به کمر و کار سخت و سنگین است. دردهای ناشی از این نوع دیسک کمر را نباید با دیگر بیماری‌های ستون فقرات اشتباه بگیرید؛ کسانی که مبتلا به دیسک کمر هستند در هنگام راه رفتن و ایستادن درد شدیدی را در ناحیه کمر حس می‌کنند و برای تسکین این درد مجبور می‌شوند تا مدتی بنشینند و استراحت کنند.
با اینکه تمامی مهره‌های کمر در معرض آسیب دیدگی و فرسایش قرار دارند؛ اما در این میان مهره های 4 و5 بیشتر از سایر نقاط به عارضه دیسک، دچار می‌شوند. این مهره‌ها به دلیل تحمل وزن بدن و انعطاف‌پذیر بودن بیشتر در معرض پارگی و بیرون زدگی قرار دارند به همین جهت، یکی از شایع‌ترین محل‌هایی که ممکن است هر شخصی به دیسک کمر خفیف دچار شود، دیسک مهره 4 و5 کمر است.
علائم و دردهای این نوع دیسک مهره 4 و5، کمی شدیدتر از سایر مهره‌های کمر است و با کمی فعالیت و راه رفتن تشدید می‌شود. درد شدید در کمر، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در ناحیه پاها و کمر، ناتوانی و ضعف در اندام‌ها از رایج‌ترین علائم و نشانه‌های دردهای سیاتیکی مربوط به مهره 4 و5 کمر است.
علائم دیسک کمر خفیف
دیسک کمر خفیف یکی از مشکلاتی است که در قسمت بیرونی دیسک ایجاد می‌شود، به این معنا که فرد مبتلا، هنوز دیسک کمرش آسیب ندیده و از جای خود خارج نشده است. دردهای این نوع دیسک، هنگامی رخ می‌دهد که دیسک به دلیل ترک خوردگی دچار التهاب شده و شما دردهایی خفیف و در برخی موارد شدید را تجربه می‌کنید. برخی از علائم این نوع از دیسک کمر عبارتند از:
احساس درد در قسمت تحتانی یا پایین کمر
احساس سوزش و خارش در ران پا
ضعف پاها و کمر
کاهش درد در هنگام نشستن
افزایش درد در زمان ایستادن و راه رفتن
دلایل دیسک کمر خفیف
هنگامی که در لایه بیرونی دیسک، یک ترک جزئی ایجاد شود، دیسک کمر خفیف رخ می‌دهد. این موضوع ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شده باشد:
فشار عضلانی: شاید مهم ترین دلیل ابتلا به دیسک کمر فشار عضلانی باشد. فشار بیش از حد به کمر می‌تواند باعث آسیب دیدگی در این ناحیه شود.
بلند کردن اشیا سنگین به شیوه نادرست: خم شدن و بلند کردن اشیا سنگین و جا به جا کردن آن‌ها می‌تواند در آسیب دیدن دیسک کمر موثر باشد.
چاقی و اضافه وزن: اضافه وزن یکی از دلایل افزایش فشار بر دیسک‌های کمر است که موجب آسیب دیدگی آن‌ها می‌شود.
نشستن نامناسب روی صندلی: نشستن روی صندلی با حالت نامناسب یا نشستن روی صندلی‌های غیر استاندارد می‌تواند باعث بروز این بیماری شود.
استعمال دخانیات: مصرف دخانیات با کاهش جریان خون در بدن، زمینه ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را ایجاد می‌کند که دیسک کمر نیز از آن‌ها مستثنی نیست.
افزایش سن: با افزایش سن، بسیاری از عضلات خاصیت خود را از دست می‌دهند، و این شامل حال دیسک‌ها نیز می‌شود.
ترک خوردگی در ناحیه دیسک کمر
رگ به رگ شدن کمر
بهبود دیسک کمر خفیف
روش های تشخیص دیسک کمر خفیف
برای رسیدن به درمان قطعی دیسک کمر خفیف باید مشکل شما توسط پزشک متخصص شناسایی شده و تشخیص داده شود. ابتلا به کمر درد دلایل گوناگونی دارد. نشستن طولانی مدت و بدون استراحت در طول روز روی صندلی یا پشت کامپیوتر یکی از دلایل ابتلا به کمر درد است. خوابیدن روی تشک غیر استاندارد، کشیده شدن ماهیچه کمر در هنگام انجام ورزش و سایر فعالیت‌های بدنی، می‌تواند موجب احساس درد در این ناحیه شود. برخی مواقع، کمردرد با استراحت و گرم کردن از بین می‌رود. در برخی مواقع نیز، این درد تشدید پیدا کرده و روز به روز بدتر می‌شود.
برای پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان تشخیص داد دردی که در ناحیه کمر حس می‌شود، با فیزیوتراپی از بین می‌رود یا دردی ناشی از یک بیماری مزمن است، لازم است برخی از علائم ابتلا به دیسک کمر خفیف را بشناسید.
درد پایین کمر: درد ناشی از دیسک کمر فقط و به طور خاص در قسمت تحتانی کمر حس می‌شود. این درد به صورت آرام و یک نواخت است و درد تیزی حس نمی‌شود. این درد همراه با سفتی عضلات باعث می‌شود احساس کنید، نمی‌توانید کمر خود را زیاد حرکت دهید. البته امکان ابتلا به دیسک کمر بدون احساس هیچ دردی نیز وجود دارد، پس هنگامی که دردی حس نمی‌کنید به این معنا نیست که مشکلی ندارید. گزینه بهتر این است که هر چند وقت یکبار برای بررسی سلامتی خود به مراکز تخصصی مراجعه کنید.
درد پا: دیسک کمر می‌تواند باعث ایجاد سیاتیک شده و درد شدیدی را در ناحیه کمر، باسن و قسمت تحتانی ران پا ایجاد کند.
تشدید درد با حرکت: درد ناشی از دیسک کمر در هنگام راه رفتن یا در زمان بلند شدن و نشستن بیشتر می‌شود. قوز کردن، دولا دولا راه رفتن، خم شدن به جلو و… می‌تواند تا کمی باعث بهبود درد شود. برخی حرکات نیز شدت درد را چند برابر می‌کند مانند عطسه، خندیدن، سرفه کردن یا هر حرکتی ناگهانی دیگر.
درد عصبی: برخی مواقع ممکن است با وجود دیسک کمر، دچار درد عصبی در ناحیه پا یا کمر نیز بشوید. درد عصبی به راحتی قابل شناسایی است؛ زیرا ناگهانی و شدید است. این درد که به آن درد تیز یا منتشر نیز می‌گویند ممکن است چند ثانیه و حتی چند دقیقه طول بکشد.
مشکلات عصبی: داشتن مشکلات عصبی یکی از علائم ابتلا به دیسک کمر است. در دیسک کمر خفیف این مشکلات خود را به صورت احساس سوزن سوزن شدن و… نشان می‌دهند؛ اما این مشکلات در دیسک کمر شدید می‌توانند تا عدم توانایی در بلند کردن پا و قدم برداشتن نیز پیش روند. دیسک کمر اگر تشدید شود می‌تواند مشکلات عصبی زیادی ایجاد کند که در برخی موارد شاید نیاز به عمل جراحی باشد. با تشخیص به موقع و مراجعه به فیزیوتراپیست، می‌توانید مشکل خود را قبل از تشدید شدن کنترل کنید.
معاینه بدنی: معاینه فیزیکی برای تشخیص درد دیسک ممکن است شامل یک یا چند آزمایش باشد و توسط آن‌ها پزشک می‌تواند درد دیسک را تشخیص دهد.
آزمایش‌هایی که لازم است برای معاینه فیزیکی جهت تشخیص درد دیسک انجام شود، عبارت‌اند از:
لمس نواحی دردناک: متخصص با لمس بافت‌ها و عضلات خاص، می‌تواند منبع درد را به خوبی شناسایی کند. برای مثال، درد شدید در زمان فشار به ستون فقرات ممکن است علامت آسیب دیدگی دیسک باشد.
تست حرکتی: این تست دامنه حرکتی ستون فقرات را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. متخصص تشخیص می‌دهد که این تست به چه صورت باشد. یکی از این تست‌ها بلند کردن پا و بالا آوردن آن جلوی بدن است که اگر با درد و ناتوانی همراه باشد، نشانه‌ای از ابتلا به دیسک کمر خفیف است.
قدرت عضلانی: پزشک متخصص ممکن است برای ارزیابی قدرت عضلات و مشخص شدن اینکه آیا ریشه عصب توسط دیسک کمر فشرده شده است یا خیر، تست قدرت عضلانی را انجام دهد. این تست ممکن است دست‌ها و پاها را نیز درگیر کند تا از نظر لرزش و آتروفی عضلات بررسی صورت گیرد.
تست رفلکس: اکر ریشه عصبی تحریک شده باشد، رفلکس دست‌ها یا پاها را تضعیف می‌کند. این تست شامل ضربه زدن به نقاط مخصوص با چکش رفلکس است. متخصص با بررسی واکنش شما به ضربات اسیب دیدگی را بررسی می‌کند.
خوب است بدانید که تست‌های تشخیصی دیسک کمر از نوع خفیف، معمولا به منظور تأیید مشکل دیسک یا به دست آوردن اطلاعات کافی، مثل مکان دقیق دیسک کمر و شناسایی ریشه‌های عصبی تحت فشار انجام می‌شوند. تست‌های تشخیصی معمولا شامل موارد زیر است:
سی تی اسکن / میلوگرام: اسکن توموگرافی کامپیوتری به واسطه اشعه ایکس انجام می‌شود و تصاویر دقیقی از بخش‌های مختلف ستون فقرات به دست می‌آورد. در برخی مواقع یک میلوگرام نیز همراه با سی تی اسکن انجام می‌شود که در آن رنگ رادیوگرافی به ناحیه مورد نظر تزریق شده و جزئیات تصویری بیشتری درباره ساختار ستون فقرات به دست می‌آید.
اسکن ام آر آی: تست ام آر آی یک ارزیابی دقیق و صحیح از اعصاب نخاعی و آناتومی، از جمله ترسیم دیسک و دیگر جزئیات ارائه می‌دهد که در فرآیند بهبود دیسک کمر خفیف بسیار کمک کننده است.
البته باید این نکته را گوش زد کنیم که صرفا بر اساس نتایج آزمایش اسکن MRI یا سایر آزمایش‌های تشخیصی نمی‌توان تصمیم صد در صد و قطعی گرفت. نتایج به دست آمده از معاینه فیزیکی و بررسی نتایج تست‌های معاینه بدنی، باید با نتایج MRI یا سایر یافته‌های تست‌های تشخیصی دیگر مطابقت داشته باشد.
تفاوت دیسک کمر خفیف و شدید چیست؟
دیسک کمر خفیف هنگامی رخ می‌دهد که در دیسک یک ترک جزئی ایجاد شده باشد. رفع دیسک کمر خفیف با تغییر در شیوه زندگی و استراحت امکان پذیر است و درمان‌های جراحی برای درمان دیسک کمر خفیف به کار گرفته نمی‌شود. در این نوع دیسک، علاوه بر درد کمر، ممکن است فرد درد را در باسن و ناحیه تحتانی ران پاها احساس کند. دیسک کمر شدید به این صورت است که ماده ژل مانند دیسک به بیرون هدایت شده و عصب نخاعی را تحت فشار قرار می‌دهد. علائم دیسک کمر شدید عبارتند از:
درد شدید حتی در حالت ثابت و بدون حرکت
سوزن سوزن شدن
بی حسی و احساس حالت فلج شدن
در دیسک کمر، اعصاب فرد درگیر می‌شود؛ اما در کمر درد معمولی فقط عضلات درگیر هستند. به همین خاطر افرادی که مبتلا به دیسک کمر هستند، درد شدید و ناگهانی را حس می‌کنند.
برای جلوگیری از دیسک کمر خفیف چه کارهایی باید انجام دهیم؟
با اینکه پیشگیری از بروز دیسک کمر خفیف به طور قطعی امکان پذیر نیست، اما با انجام برخی از کارها می‌توانید خطر ابتلا به این عارضه را تا حد بسیار زیادی کم کنید. برخی از این موارد پیشگیری عبارتند از:
داشتن وضعیت بدنی خوب
حفظ حالت استاندارد بدن و ستون فقرات در زمان قدم زدن، ایستادن، نشستن یا خوابیدن بسیار مهم است. داشتن حالت استاندارد در این موارد موجب حفظ سلامتی استخوان‌ها و مفاصل شده و از پارگی و ساییدگی بیش از حد آن‌ها که می‌تواند موجب بروز عارضه‌های دردناک ستون فقرات مانند دیسک کمر یا فتق دیسک شود، پیشگیری کند.
داشتن وزن مناسب
حفظ وزن مناسب، علاوه بر بهبود سلامت عمومی شما، به عنوان یک اقدام مهم برای جلوگیری از ابتلا به دیسک خفیف کمر بسیار مهم است. اضافه وزن با ایجاد فشار روی دیسک‌های کمر در ستون فقرات خطر ابتلا به دیسک کمر را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، اکر برای درمان دیسک کمر نیاز به جراحی باشد، افرادی که دچار اضافه وزن شدید هستند، عوارض زیادی را بعد از عمل جراحی تجربه می‌کنند.
راه حل درمان دیسک کمر خفیف
استفاده از شیوه مناسب بلند کردن اشیا
استفاده از شیوه مناسب برای بلند کردن اشیا، اقدامی تاثیر گذار در جهت پیشگیری از دیسک کمر از نوع خفیف است. هنگام بلند کردن اشیا سنگین، از خم کردن کمر در حالی که زانوها صاف هستند و بلند کردن هر جسم سنگینی در بالاتر از سطح کمر، خودداری کنید. همچنین چرخش کمر در زمان بلند کردن اجسام سنگین، شما را بیشتر در معرض ابتلا به دیسک قرار می‌دهد. اگر قصد بلند کردن هر جسم سنکینی را داشتید، توجه کنید که زانوها خم، و کمر و ستون فقرات کاملا در حالت صاف باشند. دقت داشته باشید که در باشگاه نیز هنگام کار با وزنه‌های سنگین، دقیقا این روش انجام می‌شود. پس در مورد سایر اجسام سنگین نیز همین شیوه را رعایت کنید.
ترک سیگار
مصرف سیگار، باعث سرعت بخشیدن به تحلیل رفتن دیسک و ایجاد بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود و خطر بروز دیسک کمر را افزایش می‌دهد. همچنین مصرف سیگار با اختلال در جریان خون و کاهش عملکرد اکسیژن رسانی به دیسک‌های کمر، زمینه‌های بروز این عارضه را ایجاد می‌کند. علاوه بر این موارد، افراد سیگاری که مبتلا به دیسک کمر می‌شوند و به دنبال درمان از طریق جراحی هستند، باید احتمال مواجه‌شدن با نتایج ضعیف و حتی نیاز به جراحی مجدد را درنظر بگیرند.
حرکات کششی منظم
انجام حرکات کششی به شما کمک می‌کند تا عضلات شما دچار تنش نشوند، مخصوصا بعد از نشستن طولانی مدت. این موضوع برای افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند و مدت طولانی برای کار پشت میز می‌نشینند، بسیار مهم است. ورزش‌هایی مانند یوگا که به شل کردن عضلات و استراحت کردن آنان کمک می‌کند؛ به افرادی که دچار بی‌تحرکی یا کم تحرکی هستند بسیار توصیه می‌شود.
فعال بودن
داشتن یک سبک زندگی فعال نه تنها به حفظ سلامت عمومی شما کمک می‌کند، بلکه برای جلوگیری از ابتلا به دیسک کمر نیز بسیار مفید خواهد بود. ورزش کردن به طور منظم، عضلات را قوی و منعطف نگه می‌دارد، که در پیشگیری از آسیب دیدن و درد موثر است. فعالیت‌های هوازی به صورت منظم در کاهش خطر ابتلا به این عارضه بسیار موثر هستند.
تقویت عضلات میان تنه
ورزش کردن به طور کلی در حفظ سلامت موثر است؛ اما تقویت عضلات میانی بدن مانند شکم، عضلات کمر و پشت و عضلات پهلوها، خطر ابتلا به هر نوع دیسک کمری را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد. هرچه عضلات میانی شما قوی‌تر باشد، در فعالیت‌های روزمره فشار کمتری به دیسک ها وارد می‌شود و در نهایت خطر ابتلا به دیسک کمر کاهش می‌یابد. شما می‌توانید یک برنامه ورزشی مناسب را از فیزیوتراپیست دریافت کنید.
برای جلوگیری از بروز دیسک کمر در ورزشکاران، اقدامات پیشگیرانه بیشتری باید صورت پذیرد. زیرا به دلیل استرس‌ها و فشارهای متعددی که در بسیاری از ورزش‌ها به ستون فقرات و کمر وارد می‌شود، ورزشکاران معمولا در معرض خطر بیشتری قرار دارند. گرم کردن و حرکات کششی کافی قبل از انجام ورزش، استفاده از تجهیزات درست و استاندارد برخی از اقدامات پیشگیرانه برای ورزشکاران است.
راه های درمان دیسک کمر خفیف
همانطور که گفتیم معمولا برای درمان این عارضه از جراحی استفاده نمی‌شود و درمان های غیرجراحی برای درمان دیسک کمر خفیف کاربرد دارند. در ادامه 4 راه حل درمان دیسک کمر خفیف را برای شما آورده ایم.
اصلاح سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی مهم‌ترین راه حل درمان دیسک کمر از نوع خفیف است. اولین اقدامی که در این راستا باید انجام دهید مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه، سبزی و لبنیات است. از مواد غذایی خیلی شیرین و پرچرب تا حد امکان کمتر استفاده کنید؛ زیرا خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. همچنین مصرف دخانیات می‌تواند روی دیسک کمر و مهره‌های ستون فقرات تاثیر داشته باشد. داشتن برنامه منظم برای ورزش و پیاده روی، تناسب اندام، اصلاح نحوه صحیح نشستن و ایستادن و خوابیدن از دیگر شیوه‌های بهبود دردهای دیسک کمر است.
استراحت در طول روز
یکی از راه‌های بهبود دیسک کمر استراحت کردن در طول روز است. البته استراحت طولانی مدت به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
استفاده از کمپرس آب گرم
گرم نگه داشتن ناحیه کمر و استفاده از کمپرس آب گرم، گردش خون را در آن ناحیه افزایش می‌دهد و مدت زمان درمان دیسک کمر خفیف را کمتر می‌کند.
استفاده از مسکن‌ها و شل کننده‌های عضلانی
داروهای مسکن، شل کننده عضلات و ضدالتهاب از جمله داروهایی هستند که می‌توانند به بهبود و درمان دیسک کمر کمک کنند. برای این عارضه استفاده از داروی استامینوفن کافی است و بدون نیاز به تجویز پزشک می‌توانید از این دارو استفاده کنید.
درمان های غیرجراحی برای درمان دیسک کمر خفیف
برای دیسک کمر شدید معمولا داروهای زیر تجویز می‌شوند:
داروهای ضد التهاب مثل ایبوپروفن می‌توانند درد و تورم دیسک کمر را کاهش دهند.
سایکلوبنزاپرین به عنوان شل کننده عضلات، اسپاسم عضلات را رفع می‌کند.
داروهای دردهای نروپاتیک که برای آسیب دیدگی عصب‌ها هستند مانند پرگابالین، گاباپنتین و دولوکستین توصیه می‌شود.
برای کاهش دردهای شدید می‌توان از نارکوتیک‌ها مانند اوکزیکودون و هایدروکودون استفاده کرد.
داروهای استروئیدی اپدورال نیز که در فضای خارجی کیسه نخاعی تزریق می‌شوند، تورم و درد را کاهش می‌دهد.
ورزش
تحقیقات و مطالعات زیادی نشان می‌دهد که ورزش هم برای بهبود آسیب‌های ستون فقرات مانند دیسک کمر و پارگی دیسک و هم برای نگهداری ستون فقرات و لیگامان‌ها لازم است. اساسا ترمیم دیسک آسیب دیده یک پروسه کند، زمان بر و آرام است. چون هم تعداد سلول‌های زایا و تولید کننده کلاژن در داخل دیسک کمر بسیار کم است و هم دیسک کمر فاقد رگ‌های خون رسان است. بنابراین تغذیه آن به نسبت سایر نقاط بدن خوب نیست و از همین رو با مدل‌های ریاضی تخمین می‌زنند که برای اینکه کلاژن داخل دیسک کمر، بتواند دوباره ترمیم شود، صد سال طول می‌کشد.
حرکت دادن ستون مهره‌ها مانند خم و راست کردن بدن، به خصوص چرخاندن ستون فقرات باعث می‌شود تا مقدار بیشتری مواد مغذی به داخل دیسک راه پیدا کند. به همین جهت انجام حرکات ورزشی برای بهبود دیسک خفیف کمر بسیار توصیه شده است.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی، دست درمانی یا Manual therapy، که توسط فیزیوتراپیست متخصص انجام می‌شود، به دستکاری در بافت نرم ستون مهره‌ها و برای مثال درمان گره‌های عضلانی می‌گویند. طبق تحقیقات متعدد انجام شده، دستکاری ستون مهره‌ها می‌تواند در بهبود بیماری دیسک کمر موثر باشد. دستکاری ستون مهره‌ها هم در قسمت درگیر و هم در بالا و پایین آن بسیار تاثیر گذار است.
فیزیوتراپی
هدف از فیزیوتراپی این است که فرد مبتلا به دیسک کمر بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به طور کامل به فعالیت‌های روزانه خود برگشته و از بروز مجدد آسیب‌دیدگی نیز جلوگیری شود. فیزیوتراپ به شما حالت مناسب قرارگیری بدن و تکنیک‌های درست بلند کردن اجسام و راه‌رفتن را آموزش داده و همچنین در تقویت پاها و شکمتان به شما کمک می‌کند. فیزیوتراپ همچنین شما را در انجام حرکات کششی و انعطاف‌پذیری ستون فقرات و پاهایتان همراهی می‌کند. ورزش و تمرینات تقویتی از قسمت‌های اصلی درمان هستند و باید به بخشی از برنامه مادام‌العمر آمادگی جسمی شما تبدیل شوند.
